Prva fudbalska lopta doneta je u Srbijiu u Beogradu 1896. godine, a Piroćanci su na nju čekali još skoro 20 godina. Početak Prvog svetskog rata naterao je mnoge porodice da beže na jug, te su dečaci doneli u Pirot i rekvizit za najvažniju “sporednu stvar na svetu”.

Predsednik Fudbalskog saveza Pirota i profesor istorije u Gimnaziji Vladica Tošić priča da su hroničari sa početka 20. veka zabeležili prvi susret Piroćanaca sa pravim fudbalom nakon završetka rata. 

Prvu loptu dobilo smo od našeg druga Pavla Nikolića. Loptu je doneo iz Francuske… Pored toga, pomogle su nam svakodnevne utakmice i treninzi vojnih timova savezničke vojske. Gledajući ih, mi smo ujedno i učili - stoji u pamfletu kojim se obeležava 100 godina fudbala.

Tošić kaže da se ovaj popularni sport do tada igrao na ulici krpenjačama, ali nije bilo pravog fudbala. Prvu zvaničnu utakmicu odigrale su, dodaje, vojne ekipe Engleza i Francuza.

Prvi fudbalski klub osnovan u Pirotu bio je POLSK - Pirotski omladinski loptački sportski klub. Osnovan je 1920. godine, a samo godinu dana kasnije preimenovan je u Omladinac. 

Omladinac osnovan pod imenom POLSK; foto: Digirtalni muzej grada Pirota

Ubrzo su i susedne opštine formirale klubove. Između 2 rata su se igrale prijateljske utakmice sa ekipama iz susedne Bugarske i takmičile su se ekipe u Nišavskoj župi. Do početka Drugog svetskog rata bilo je 27 ekipa - kaže Tošić.

Najstariji gradski klub koji i danas funkcioniše je Jedinstvo, koje je 1925. godine osnovano pod imenom Novomalac, a u svojoj istoriji je nosilo i naziv Jugoslavija, dok je prvi seoski klub Gnjilan, iz istoimenog sela.

Fudbalski bum nastaje posle Drugog svetskog rata kada gotovo sva sela oformljuju svoje klube. Godine 1958. osniva se Pirotski fudbalski podsavez i tada počinje da se igra masovnije i organizovanije - priča predsednik gradskog saveza.

Kup grada - jedinstven u Srbiji

Pirot ima jedinstveno fudbalsko takmičenju u Srbiji - Kup grada Pirota, kaže Tošić, jer na njemu učestvuju samo amaterski klubovi, oni koji se takmiče u opštinskoj i okružnoj ligi. 

Od krpenjače do terena sa veštačkom travom; foto: Digitalni muzej pirotskog fudbala

Kup je pokrenuo list Sloboda, jedinstveno je takmičenje po tome što neprekidno traje 63 godine. Ranije se zvao Kup oslobođenja.To je promocija fudbala, da se uključe entuzijasti. Za Dan grada se održava finale na Gradskom stadionu - priča Tošić.

Ovogodišnji pobednik je ekipa Senjaka, a Gradski savez pomaže svim klubovima na teritoriji grada.

Piroćanci prepoznaju fudbal, po selima se gase škole, crkve se zapuštaju, ali fudbalski klubovi ostaju. Recimo fudbalski klub Padež iz Petrovca je opstao, iako tamo ima malo stanovnika. Ipak, oni igraju utakmice u gradu. Jedan od ciljeva je da Pirot ima superligaša, ali istovremeno činimo sve da se ne ugase mali klubovi. Fudbalski savez im pomaže, vodi celu administraciju. Grad plaća službena lica u opštinskoj i okružnoj ligi svim klubovima iz Pirota - priča predsednik Saveza.

Radnički ove godine igra dobro u Prvoj ligi Srbije, iz pirotskog okruga 5 ekipa igra u Zoni istok, a namera lokalnog Fudbalskog saveza da im se priključi još jedan klub naredne godine.

Budućnost fudbala u Pirotu

Jubilej fudbalske igre u Pirotu obeležen je Svečanom akademijom u pirotskom Pozorištu, otkrivanjem spomen-table na zgradi Gimnazije gde se prvi put zakotrljala prava fudbalska lopta i projektom "Digitalni muzej Pirotskog fudbala", koji kako kaže Tošić, predstavlja veliko sportsko-kulturno i istorijsko nasleđe od izuzetnog značaja. 

Prva utakmica odigrana u dvorištu Gimnazije; foto: Lj. F.

U modernoj tehnološkoj formi ovaj jedinstveni muzej biće dostupan svim sadašnjim i budućim generacijama, kao svedok istorije i razvoja pirotskog fudbala - kaže Tošić.

Fudbalski radnici u Pirotu gledaju i u budućnost, pa se tako očekuje da Pirot dobije teren sa veštačkom travom.

Radnički je najuspešniji klub; foto: Lj. F.

 Pokrenuta je inicijativa da grad otkupi zemljište nekadašnjeg terena Progresa, takozvana “Ciglana”. Da omogućimo klubovima da i u zimskim mesecima igraju utakmice i da olakšamo i klubovima koji imaju lošu infrastrukturu da igraju na boljem terenu. Imamo obećanja iz Fudbalskog saveza Srbije i očekujemo naredne godine da krenemo sa tim projektom - kaže Tošić.

Radnički kao tim sa najvećim uspesima i istorijom je predvodnik fudbala u Pirotu, a Tošić kaže da je prioritet da se stvore uslovi da bi dobri rezultati koji se ostvare potrajali duži period.

Tokom nekih vikenda u Pirotu ima preko 10 utakmica, a sve one okupljaju svoju publiku, pogotovo starije koji sa nostalgijom govore o utakmicama ekipa iz svog naselja ili sela.